Sperm Bozuklukları

Erkek İnfertilitesi

Erkek infertilitesi yani erkeğe bağlı çocuk sahibi olamama durumlarında, mutlaka spermiyogram adı verilen sperm incelemesi yapılmalıdır. Bu inceleme, 2-3 günlük cinsel perhizi takiben meni örneğinin alınması, hazırlanması ve mikroskop altında incelenmesidir. Tüm infertilite yani kısırlık ile başvuran çiftlerin yaklaşık 3’te birinde erkek kaynaklı kısırlıktan bahsedilebilir. En önemli nedeni ise spermde sayı-hareket ve şekil bozukluklarıdır.

Spermiyogram Yani Sperm Analizinde Nelere Bakılmaktadır?

Meniden alınan örnekte öncelikli olarak spermin toplam ve ml’deki sayısı, hareket özellikleri, şekil özellikleri ve canlılığına bakılır. Dünya Sağlık Örgütünün belirlediği normallere göre eşik değerler vardır. Bu eşik değerlerinin altında kalınması halinde erkek infertilitesinden bahsedebiliriz.

Normal Sperm Özellikleri için Değerler Nasıl Olmalıdır?

Hacim 1.5ml
Ml’deki sayı 15 milyondan çok
Toplam sayı 40 milyondan çok
Hareket %40 (A+B hareketleri)
Şekil %4’den fazlasının normal olması gerekli

Olması gereken sayı mililitrede en az 15 milyon canlı olgun sperm hücresidir. Aynı zamanda bunların en az yüzde kırkının hareketli olması gereklidir ve yine en az yüzde dördünün normal morfolojie yani şekil özelliklerine sahip olması gerekir. Bütün bunların yanında spermlerin canlı ve belli dış ortam koşullarına da dayanıklı olmaları gereklidir bu saydığımız parametrelerden sayı şekil hareket ve canlılık en az bir tanesinde sorun var ise erkek infertilitesinden bahsedilebilir.

Sperm Sayı Azlığı (Oligozoospermi)

Sperm sayı azlığı özellikle sayının 10 milyonun altında olmasıdır. Sayı azlıklarının altında yatan esas nedenler: sigara içilmesi, kötü yaşam koşulları, obezite, varikosel, geçirilmiş ameliyatlar, kimyasal ya da çevresel toksik etkenlere maruziyet, hormon bozuklukları veya dışarıdan ilaç kullanımları olabilir. Sayının çok düşük olduğu durumlarda ise ilk olarak hormonal bozukluklar araştırılmalıdır. Spermlerde sayı azlığının tedavisinde, mutlaka nedeni bulmak gereklidir. Varikosel için ultrason yapılabilir. Sigaranın kesilmesi önerilir ve FSH-LH-PRL-Testosteron hormonlarına bakılır.

Altta yatan neden tedavi edildikten sonra sayılarda artış izlenebilir. Hormon eksikliğinin olduğu durumlarda (örnek: hipogonadizm) eksik hormon yerine konulur. Özellikle ml’deki sperm sayısının 5 milyonun altında olduğu durumlarda kendiliğinden veya aşılama ile gebelik şansı düşük olacağı için tüp bebek tedavisi önerilir. Sayının 1 milyonun altında olduğu durumlarda ise tüp bebek tedavisi direk ön plana çıkmaktadır.

Sperm Hareket Bozuklukları (Astenozoospermi)

Sperme hareketini sağlayan bölgesi boyun ve kuyruk kısmıdır. Bu bölgelerde üretimsel veya sonradan oluşan sorunlara bağlı olarak spermlerde hareket azlığı veya yokluğu izlenebilir. Bu durum, gebeliğe engel oluşturabilir. Hareket bozuklukların altında yatan en önemli sebepler sigara kullanımı çevresel toksinlere maruziyet obezite ve Varikosel olarak sayılabilir. Hareket sorunları olan kişilerde sigara mutlaka kesilmeli, varikosel varsa üroloğa yönlendirilmeli ve obezite ile mücadele edilmelidir.

Antioksidan ilaçlar adı verilen oksidatif stres ile savaşan maddeleri içeren kombine preparatlar kullanılabilir. Özellikle hareket için yüksek doz koenzim Q10 önerilir. Sayı normal ancak hareket sorunlarının olduğu erkeklerde, hareketli sperm sayısının 10 milyonun üstünde olduğu durumlarda aşılama veya normal yollardan gebelik planı yapılabilir tabii ki bu durum eşlerin tüplerinin açık olup olmadığına ve yumurtalık rezervine de bağlıdır.

Sperm Şekil (Morfoloji) Bozuklukları (Teratozoospermi)

Sperm morfoloji bozukluğu ise yani spermin şekil-şemal özelliklerinin bozuk olması anlamına gelir. Bu durum daha çok testislerden sperm üretimi aşamasında izlenir. Şekil bozukluklarının yönetimi için mutlaka uzman Ürolog görüşü alınmalıdır. İleri şekil bozukluğu olan durumlarda, gebelik şansı vardır ancak gebeliğin düşükle sonuçlanma riski de oluşacaktır. Genellikle, varikosel veya diğer hastalıklar tespit edildikten sonra tedavi yoluna gidilir. Şekil bozukluklarında, tüp bebek tedavisi esnasında IMSI adı verilen özel büyütme ile sperm seçim teknolojisi kullanılır.

Globozoospermi

Spermin baş kısmındaki akrozom adı verilen ve yumurta hücresini delerek içeri girmesini sağlayan eritici enzimlerin bulunduğu bölümün hiçbir spermde bulunmaması durumudur. Bu hallerde, spermin yumurtayı dölleme kabiliyeti olmaz. Globo tanısı konulduktan sonra Tüp bebek tedavisine gidilerek spermler seçilir ve yumurtalar toplandıktan sonra, özel birtakım maddeler kullanılarak spermlerin yumurtayı döllemesi sağlanır. Bunlardan birisi Kalsiyum iyonofor yöntemi, diğer ise PİEZO elektrik aktivasyonudur.