Bu yıl tüp bebek tedavisinin 40. Yılını kutluyoruz. Dünya’da bu yöntem ile şu ana kadar yaklaşık 4 milyon kişi hayata gözlerini açtı.
Tüp bebek yöntemi 5 aşamada özetlenebilir:
Tüp bebek kararı sonrası anne adayları öncelikle rahat olmalılar. Çünkü bu yaklaşık 15-20 günlük bir süreç ve bu dönemde olumsuz kaygılardan biraz uzak durmak oldukça önemli. Tabi ki zor da bir süreç.
Öncelikle 10-12 gün kadar yumurtaların büyütülme dönemi var. Bu dönemde günlük iğneler kullanılıyor. Bu dönemi takiben yumurtaların toplanması işlemi var ki anestezi altında yapıldığından çok da zorluk yaşanmıyor. Son olarakta elde edilen embiyoların transfer edilmesi işlemi var. Bu aşama hem basit hem de kritik bir aşama. Anne adayının oldukça rahat olması gerekiyor.
Tüp bebek tedavi başarısı için en önemli faktörler kadın yaşı, spermlerin durumu ve elde edilen embriyonun kalitesi. Ancak bu faktörler zaten çok da değiştirilemiyor. Ancak anne adayının bu dönemde en azından sigara-alkolden uzak durması, gerekli vitaminleri alması, doğal beslenmesi ve kendine biraz dikkat etmesinde yarar var. Bu kritik dönemde çevre stresinden uzak durmak, her söylenilene inanmamak, sağlıklı ve doğal yaşamak fayda sağlayacaktır.
Tedavinin erken dönemlerinde cinsel yaşam kısıtlaması önermiyoruz. Ancak ilerleyen dönemlerde takip eden hekimin söylemleri doğrultusunda kısıtlamalar olabiliyor. Bu kısıtlama tamamen tedavi başarısı için.
Sosyal Güvenlik Kurumu ile anlaşması olan merkezlerde, anne-baba adaylarının gerekli şartları sağlamaları durumunda devlet tüp bebek tedavisine destek veriyor. Tedavi görülen merkezin anlaşması olma koşulu ilk şart. Bu desteğin detayları için merkezlerin ilgili birimleri ile mutlaka irtibata geçilmeli ve şartlar öğrenilmeli.
Tedavide önemli aşamalardan biriside sperm toplanması aşaması. Özellikle kaliteli spermler ile daha iyi sonuçlar alınıyor. Sigaranın sperm hareketlerine oldukça olumsuz katkılarının olduğunu biliyoruz. Ek olarak birtakım mesleki maruziyetler, ilaç kullanımı, alkol tüketimi gibi spermüzerine olumsuz etki yaratabilecek davranışlardan uzak durmak gerekiyor.
Transfer sonrası anne adayının biraz dinlenmesini öneriyoruz. Ancak bu durum anne adayının , kendini dünyadan izole edip 12 gün boyunca yataktan çıkmaması değil. Anne adayı günlük aktivitelerini yapabilir ancak ağır egzersiz, yoğun fiziksel güç gerektiren işler, aşırı kafeinli içecek ve gıda tüketimi, doktorunun önermediği birtakım ilaç veya desteklerden uzak durması gerekiyor.
En önemli kriterler anne adayının yaşı, spermlerin durumu, ek bir olumsuzluğun (örnek: rahim iç problemleri vs..) eşlik edip etmediği olarak kısaca özetlenebilir. Özellikle altını çizmek lazım, kadınlarda doğurganlık özellikle 36-37 yaşından sonra azalıyor. Kırklı yaşlardan sonra tüp bebek ile de şans az. Tabi bu durum ‘kesinlikle olmaz’ anlamına gelmemeli. Ancak, çiftlerin öocuk sahibi olmak için ellerini çabuk tutması gerekiyor.
Şu ana kadar 4 milyon kişien bahsediyoruz. Bu oldukça büyük bir rakam. Yapılan analizlerin sonucunda büyük bir farklılık olmadığını biliyoruz. Aynı zamanda bu çocukların entellektüel kapasiteleri ve okul başarıları da benzer şekilde saptanmış. Özetle, tüp bebek ile dünyaya gelenlerde ek bir olumsuz durum yok.
Buradaki en önemli sorun anne adayının yumurtalarının yaşlanması. Yani yumurtalar sayıca iyi de olsalar, genetik olarak sorunlu olma ihtimalleri var. Bu sorunlu yumurtalar, sağlıklı sperm ile döllendiklerinde ise genetik olarak bozuk embriyolar ve dolayısı ile sorunlu gebelikler karşımıza çıkıyor. Bunlardan en bilineni Down Sendromu. Anne yaşı arttıça bu risk de artıyor.
Tüp bebek tedavisinde, ileri yaş kadından elde edilen embriyo güzel de gözükse genetik olarak sorunlu olabiliyor. İşte bu sorunlu embriyoları gözle bakarak seçemiyoruz. Ancak bu emriyolardan biyopsi yaparak özel hücreleri genetik laboratuarına gönderiyoruz ve sorunlu embriyoları ayıklıyoruz. Bu işlemin adı pre-implantasyon genetic test (PGT). Sağlıklı genetiği olan embriyoyu seçip transfer ediyoruz. Böylelikle yaş faktörünün dezavantajını ortadan kaldırıyoruz.
Duygusal zorluklarının yanında tüp bebek tedavisinin yan etkileri de görülebilir. Bu tedavinin uygulandığı kadınlarda karın rahatsızlığı, kilo dalgalanmaları ve şişkinlik yaşanabilir. Ayrıca, yumurtalık kisti oluşumu veya yumurtalık hiperstimülasyonu, baş ağrısı, şişkinlik, kramplar, sıcak basmalar, titreme ve uykusuzluk gibi yan etkiler de meydana gelebilir.
Tüp bebek tedavisi genelde başarılı bir yöntem olduğu için son yıllarda çok fazla tercih ediliyor. Ancak, birçok kişinin bu yöntemle bebek sahibi olmak için çeşitli zorluklara katlanmak zorunda olduğu da aşikar. Bu nedenle, tüp bebek tedavisine başlamadan önce maliyetlerini çok iyi hesaplamalısınız. Aksi takdirde, maddi nedenlerle tedaviyi yarıda bırakmak ya da ekonomik zorluklar yaşamak durumunda kalabilirsiniz.
Hayır, tüp bebek son çare değildir. Eğer ilk tüp bebek tedavisinden sonuç alamadığınız zaman doktorun tavsiyesi ve psikolojik durumunuza bağlı olarak istediğiniz kadar tüp bebek denemesi yapabileceğinizi unutmayın. Araştırmalar genelde ilk 3 denemede gebelik elde edildiğini ortaya koymuştur. Ancak tüp bebek tedavisinden başarı elde edemeyip bırakmaya karar verdiğinizde bebek sahibi olmak için alternatif yöntemler olduğunu bilmelisiniz. TESE ve TESA gibi yardımcı yöntemler de hamilelik elde etmek için oldukça işe yarayan yöntemlerdir.
